Hướng dẫn phân loại và xử lý rác thải y tế đúng cách

Rác thải y tế là 1 trong các vấn đề môi trường đang nhận được sự quan tâm và yêu cầu cần được xử lý đúng cách. Việc tiến hành phân loại rác thải y tế tại nguồn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc quản lý chất thải y tế, từ đó giúp giảm thiểu nguy cơ về việc phát tán các tác nhân gây bệnh cũng như những yếu tố độc hại và nguy hiểm. Phân loại đúng cách còn góp phần giảm thiểu số lượng chất thải phải tiêu hủy, xử lý.

Khái niệm về Rác thải y tế

Rác thải y tế là những loại chất thải bắt nguồn từ các hoạt động y tế tại bệnh viện, phòng khám, hay phòng thí nghiệm, và trung tâm chăm sóc sức khỏe, hoặc nhà thuốc, cơ sở sản xuất y tế, và các cơ sở chăm sóc cá nhân. Rác thải y tế bao gồm tất cả các vật dụng y tế ví dụ như kim tiêm, băng gạc, găng tay, bình tiêm, khẩu trang, vật liệu tiêu hao sử dụng trong phòng mổ và các chất thải khác.

Rác thải y tế hầu như đều có tính độc hại và cần phải được xử lý đúng cách để bảo đảm an toàn cho con người và môi trường sống. Do đó, việc phân loại cũng như xử lý rác thải y tế đúng cách là rất quan trọng.

Phân loại rác thải y tế là gì?

Phân loại rác thải y tế là 1 quá trình phân chia những loại rác thải y tế thành từng nhóm tương ứng với tính chất và các cách xử lý của chúng. Các loại rác thải y tế thường được phân loại thành:

1. Chất thải y tế: ví dụ kim tiêm, thuốc, băng gạc, bình hóa chất, các vật dụng y tế bị hỏng, và các loại chất thải bệnh phẩm như là mô da người, hoặc các bộ phận cơ thể người nhiễm bệnh…
2. Chất thải thông thường: gồm những rác thải thông thường mà phát sinh trong quá trình sinh hoạt
3. Chất thải hóa học: gồm những chất thải nguy hại hoặc không nguy hại, amino axit, chất đường, những hóa chất trong định hình, hoặc dung môi, và hóa chất vô cơ, hữu cơ.
4. Chất thải phóng xạ: gồm rác thải phóng xạ ở các thể rắn, lỏng, hoặc khí được sử dụng tại phòng thí nghiệm, khi điều trị phóng xạ, và lưu trữ chất phóng xạ.
5. Các vật chứa có áp suất: gồm bình khí dùng một lần, hay xylanh khí nén, bình CO2, O2, hoặc bình Gas.

Quá trình phân loại về rác thải y tế thường được thực hiện ngay tại các cơ sở y tế hoặc những cơ sở sản xuất thuốc và các thiết bị y tế. Sau khi đã phân loại, những loại rác thải y tế này sẽ được đưa đến bộ phận chuyên môn xử lý rác thải y tế để được xử lý đúng cách.

Việc phân loại đúng cách rác thải y tế phải theo đúng quy định Thông tư 20/2021/TT-BYT về các nguyên tắc phân loại rác thải y tế đã được liệt kê chi tiết và rõ ràng.

Các nguyên tắc trong phân loại chất thải y tế đúng cách

1. Rác thải y tế thông thường và chất thải y tế nguy hại phải được phân loại đúng cách để quản lý ngay tại nơi và ngay tại thời điểm phát sinh;
2. Rác thải y tế cần phải phân loại riêng vào từng bao bì, dụng cụ, thùng rác cũng như những thiết bị lưu chứa chất thải theo đúng quy định. Trường hợp loại chất thải y tế nguy hại mà không có phản ứng, hay tương tác với nhau ta có thể áp dụng cùng 1 phương pháp xử lý và chúng sẽ được phân loại chung vào cùng 1 bao bì, hay dụng cụ và thiết bị lưu chứa.
3. Khi rác thải khác mà để lẫn với các chất thải lây nhiễm hoặc ngược lại thì tất cả các chất thải đó phải được thu gom và xử lý như là chất thải lây nhiễm.

Cách phân loại và xử lý chất thải y tế:

Việc phân loại và xử lý rác thải y tế đúng cách là vô cùng quan trọng để có thể đảm bảo an toàn cho con người và môi trường xung quanh. Dưới đây là cách phân loại và xử lý chất thải y tế:

Thùng rác y tế 15L màu vàng dùng để đựng chất thải lây nhiễm

1. Rác thải y tế cần phải được phân loại trước khi đưa vào các thùng rác thải y tế như thùng rác y tế 15 lít, thùng rác y tế 20 lít,…
2. Rác thải y tế cần phải được xử lý ngay tại thời điểm phát sinh và đảm bảo sử dụng đúng thiết bị lưu trữ rác thải theo quy định.
3. Các rác thải trộn lẫn với chất thải lây nhiễm được phải xử lý như rác thải lây nhiễm
4. Đảm bảo sử dụng đúng màu thùng chứa chất thải y tế theo quy định về màu sắc của thùng đựng rác thải y tế đó là:
   • Màu vàng: để đựng chất thải lây nhiễm
   • Màu đen: là nơi chứa chất thải hóa học gây nguy hại hoặc các chất thải phóng xạ
   • Màu xanh: để đựng các chất thải thông thường
   • Màu trắng: là nơi chứa các loại rác thải có khả năng tái chế
5. Các loại rác thải lây nhiễm cần phải được xử lý ngay không để quá 1 tuần
6. Rác thải thuộc nhóm bệnh phẩm cần phải đốt hoặc chôn ngay.

Các phương pháp để xử lý rác thải y tế:

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp để xử lý các rác thải y tế. Tuy nhiên, không phải phương pháp nào cũng an toàn và đạt được hiệu quả. Dưới đây là 1 số phương pháp xử lý rác thải y tế phổ biến hiện nay:

1. Phương pháp Khử trùng: dùng các chất khử trùng để tiêu diệt các vi khuẩn và virus trong rác thải y tế. Tuy nhiên, phương pháp này lại không thể loại bỏ hoàn toàn các chất độc hại có trong rác thải y tế.
2. Phương pháp Tái chế: sử dụng các kỹ thuật hiện có để tái chế rác thải y tế thành những vật liệu mới có thể tái sử dụng được. Tuy nhiên, phương pháp này thường có quy trình phức tạp và chi phí cao.
3. Bỏ rác thải tại đất trống hoặc chôn lấp: đây là cách đơn giản nhất và giá rẻ nhưng lại gây ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và có thể lan truyền nhiều loại bệnh truyền nhiễm.
4. Phương pháp Chiếu xạ vi sóng: sử dụng sóng tần số để tiệt trùng rác thải y tế. Tuy nhiên phương pháp này vẫn đòi hỏi chi phí đầu tư và vận hành cao.
5. Phương pháp đốt: Phương pháp này thường hay được sử dụng để xử lý những loại rác thải y tế không tái chế được. Tuy nhiên, phương pháp này tạo ra 1 lượng khí thải độc hại và không gian để chứa rác thải y tế đã qua xử lý bằng phương pháp đốt có thể gây ô nhiễm môi trường. Đây là cách thức xử lý phổ biến tại Việt Nam, sử dụng các lò đốt rác thải y tế để đốt cháy chất thải, và khí thải ra sẽ đi qua 1 lớp xử lý khí trước khi được đưa ra ngoài môi trường.

Rác thải y tế là 1 vấn đề rất nghiêm trọng cần phải được xử lý đúng cách để có thể đảm bảo an toàn cho con người và môi trường xung quanh. Việc phân loại và xử lý chất thải y tế ngay tại nguồn là rất quan trọng để làm giảm thiểu tác động của chúng đến môi trường và bảo vệ sức khỏe con người. Chúng ta phải tập trung vào việc áp dụng các phương pháp xử lý rác thải y tế hiệu quả và đúng cách để có thể giữ gìn một môi trường sống trong lành cho cộng đồng.